POŁOŻENIE

Grudziądz to ponad osiemdziesięciotysięczne miasto położone w północnej części Polski, w województwie kujawsko-pomorskim, w Dolinie Dolnej Wisły, na jej prawym brzegu. Miasto zajmuje centralne położenie w głębokiej na 60 metrów kotlinie, nazywanej Kotliną Grudziądzką lub Basenem Grudziądzkim. Od północnego wschodu kotlina graniczy z Pojezierzem Iławskim, od południa z Pojezierzem Chełmińskim, zaś od zachodu z Borami Tucholskimi.

Miasto zajmuje powierzchnię 58,74 km2, z czego najwięcej, bo 35,7% zajmują użytki rolne (na obrzeżach miasta), lasy i grunty leśne 19% (największe kompleksy leśne znajdują się na południu miasta), tereny zabudowane zajmują 18,1% powierzchni miasta. Drogi zajmują 6,6% powierzchni miejskiej, wody 7,5% (jeziora, cieki oraz bagna i mokradła) zaś pozostałe grunty i nieużytki 13,1% powierzchni miasta.

Administracyjnie Grudziądz wchodzi w skład województwa kujawsko-pomorskiego i jest miastem wydzielonym na prawach powiatu grodzkiego. Miasto jest też siedzibą powiatu ziemskiego grudziądzkiego, w skład której wchodzą gminy: Rogóźno, Gruta, Łasin, Świecie nad Osą, Radzyń Chełmiński i gmina wiejska Grudziądz.

Miasto założone wzdłuż brzegu Wisły do dziś zachowało południkowy kształt – rozciąga się z południa na północ na długości 12 km, zaś od wschodu na zachód na szerokości 6-8km. Malowniczość swego położenia miasto zawdzięcza głownie dwóm ostańcom wysoczyznowym – Kępie Strzemięcińskiej (79,3 m n.p.m.) i Fortecznej (86,1 m n.p.m.). Kępy te są wynikiem erozyjnej działalności wód glacjalnych. Najniżej położone osiedla Grudziądza znajdują się zaledwie 2-3 metry powyżej poziomu lustra Wisły (16 m. n.p.m.).

Pod względem klimatycznym miasto charakteryzuje się niską roczną sumą opadów – średnia dla wielolecia to 473 mm i obok Kujaw to obszar o najniższych rocznych sumach opadów. Powodem niskich opadów jest położenie w “cieniu opadowym” wysoczyzn pojezierzy, głównie Pomorskiego. Zdecydowanie w ciągu roku przeważa cyrkulacja zachodnia bądź o składowych zachodnich – wiatry z tych kierunków wieją przez 220 dni w roku. Średnia prędkość wiatru jest niewielka i wynosi 2,59 m/s, co jest wynikiem położenia w naturalnym obniżeniu, jakim jest Kotlina Grudziądzka. Silniejszy wiatr wieje na kępach Strzemięcińskiej i Fortecznej. Średnie dzienne usłonecznienie wynosi 4h 43min. Zachmurzenie średnie wynosi 5,23 w skali 11-stopniowej.

Oś hydrologiczną Kotliny Grudziądzkiej stanowi Wisła, która na wysokości Grudziądza ma szerokość ok. 400m i mija centrum miasta na 835 kilometrze swego żeglownego biegu. Jej średnia głębokość wynosi tutaj 3m, jednak waha się od 0,5m w trakcie niżówek czerwcowych i jesiennych do ponad 6m w trakcje wysokich stanów wiosną i w lipcu.

Na północy Grudziądza, w miejscowości Zakurzewo, do Wisły uchodzi rzeka Osa. Ta rzeka czerpie swe źródła z jeziora Osa, położonego na północ od Iławy i ma długość 96,2km. Powierzchnia dorzecza Osy wynosi ok. 1600km2. W okolicach Grudziądza charakterystyczne dla Osy są tzw. “cofki”, czyli odwrócenie się prądu rzeki z powodu wysokich stanów Wisły; cofki są przyczyną powodzi.

Sieć hydrologiczną Grudziądza i jego najbliższej okolicy uzupełniają dwa większe jeziora: Rudnickie Wielkie oraz Tarpno, a także liczne kanały, które dawniej doprowadzały wodę pitną do miasta, m.in. kanał Trynka, Rów Hermana, Rów Tarpieński, Rów Węgrowski czy Gać Grudziądzka.